هر آنچه بابد در مورد «نشر دیجیتال» مرکز توسعه و فرهنگ و هنر در فضای مجازی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بدانید 

صنعت تولید نرم‌افزار در کشور، به‌عنوان یکی از صنایع نوپا، چند سالی است با رشد فزاینده‌ای روبه‌رو شده است. در گذشته به دلیل عدم نظارت مناسب بر بازار، حیاتش روبه‌زوال بود. به همین سبب یعنی عدم وجود نهادی برای نظارت بر این صنعت، مشکلات فراوانی برای تولیدکننده از یک سو، و مصرف‌کننده از جهتی دیگر به وجود می‌آمد.
تولیدکننده هیچ اطمینانی در مورد کپی‌نشدن نرم‌افزارهای خود نداشت، و حق مالکیت معنوی کاملاً اجرایی نشده بود. از سویی دیگر به علت اینکه هیچ نهادی برای نظارت بر تولید محصولات نرم‌افزاری و دیجیتال وجود نداشت، محصول ناسالم و ناقص و باکیفیت نامناسب در بازار به‌وفور یافت می‌شد. به‌عبارت‌دیگر  بازار مناسبی برای عرضهٔ این محصولات، به‌صورت رسمی، ایجاد نشده بود.
مرکز رسانه‌های دیجیتال با هدف ساماندهی و یافتن راهکارهای مناسب جهت حل مشکلات موجود در حوزهٔ نرم‌افزار ایجاد شد.
در این مرکز، واحدی با عنوان امور بسته‌های نرم‌افزاری ایجاد که مسئولیت نظارت بر تولیدات نرم‌افزاری و دیجیتال کشور را دارد. این واحد با هدف حمایت از تولیدکننده و مصرف‌کننده نرم‌افزارها، جهت‌دهی به تولید و در نتیجه ایجاد بازاری سالم و مطمئن، گامی چند در جهت اعتلای فرهنگ دیجیتال جامعه برخواهد داشت.

کاهش هزینه‌ها یکی از بارزترین مزایای نشر دیجیتال است. به این فکر کنید که چه مقدار پول برای تولید نسخه‌های چاپی صرف می‌شود: هزینه کاغذ، هزینه چاپگرها و حمل و نقل نشریات. همه این هزینه‌ها را جمع کنیم چقدر می‌شود!

وقتی نشریه شما دیجیتالی است، دیگر هیچ‌کدام از این‌ها موضوعیت ندارند. البته هنوز هم ملزم به پرداخت هزینه‌هایی خواهید بود – انتشار مجله به صورت دیجیتال کاملاً رایگان نیست – اما هزینه‌ها به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد.

پرداخت هزینه خدمات میزبانی وب بسیار ارزان‌تر از هزینه ارسال هزاران مجله در سراسر کشور است. می‌توانید پولی را که پس‌انداز می‌کنید صرف کار خود کنید تا به رشد بیشتر آن کمک کنید.

حفظ محیط زیست

کاملاً واضح است که ما باید در مورد زباله‌هایی که تولید کرده‌ایم کاری انجام دهیم. فکر می‌کنیم که فضای دفن زباله نامحدود داریم، اما قطعاً اینطور نیست.

با دیجیتالی شدن می‌توانید سهم خود را برای کمک به مادر زمین انجام دهید. با صرف نظر کردن از انتشار منظم نسخه چاپی، به صرفه‌جویی کاغذ کمک خواهید کرد و از هدر رفتن آن جلوگیری می‌کنید.

به مخاطب بیشتری دسترسی دارید

از دیگر مزایای نشر دیجیتال تعداد افرادی است که می‌توانید به آنها دسترسی پیدا کنید. در انتشارات چاپی، تیراژ شما محدود است. هزینه‌های تولید و حمل و نقل تعیین می‌کند که به چند نفر دسترسی داشته باشید.

در فضای دیجیتال، مخاطبان شما عملا نامحدود هستند. مجلات محلی می‌توانند به مردم منطقه دیگری از کشور ارسال شوند. نشریات ملی می‌توانند دامنه خود را در سراسر جهان گسترش دهند.

درباره خوانندگان خود بیشتر بدانید

مسلماً مهم نیست که مخاطبان شما چند نفر هستند، شما می‌خواهید درباره خوانندگان خود بیشتر بدانید. چه کسی از محتوایی که به اشتراک می‌گذارید، استفاده می‌کند؟ بیشتر دوست دارند در مورد چه چیزهایی اطلاعات کسب کنند؟

می‌توانید اطلاعات جمعیتی را از داده هایی که به عنوان نشریه چاپی جمع‌آوری می‌کنید، به دست بیاورید- مانند موقعیت‌های جغرافیایی خوانندگان. از طرف دیگر، انتشار دیجیتال دسترسی به اطلاعات ارزشمند را فوق‌العاده آسان می‌کند.

می‌توانید نگاهی به تجزیه و تحلیل وب‌سایت خود بیندازید که کدام عناوین بیشتر از سایرین کلیک شده است. سپس، می‌توانید محتوای خود را به گونه‌ای تنظیم کنید که مطلبی باشد که افراد تمایل دارند بخوانند.

همین مورد در داده‌های تبلیغاتی اعمال می‌شود. اگر بررسی کنید که افراد معمولاً روی چه چیزی کلیک می‌کنند، اطلاعات ارزشمندی در مورد آن‌چه آنها به آن علاقه دارند به دست می‌آورید.

درآمد تبلیغاتی آسان‌تر

به تمام کارهایی که برای کسب درآمد تبلیغاتی برای یک نشریه چاپی باید انجام دهید، فکر کنید. شما با چند نفر به عنوان تبلیغ‌کنندگان بالقوه برای فروش فضای تبلیغ در ارتباط هستید؟

هرکسی که در نسخه چاپی اقدام به فروش آگهی کرده باشد، می‌داند که چقدر این کار سخت است. نشر دیجیتال، تبلیغات را بسیار آسان‌تر کرده است. شما می‌توانید از داده‌های جمع‌آوری شده برای افزایش سرعت فروش خود استفاده کنید، زیرا اگر مردم بدانند دقیقاً چه کسانی تبلیغات‌شان را می‌بینند، احتمال خرید فضای تبلیغاتی بیشتر خواهد بود.

انتخاب محتوای انعطاف‌پذیر

در نشریات چاپی، نوع محتوایی که می‌توانید ارائه دهید محدود است. عکس و متن در واقع تنها مواردی هستند که می‌توانید ارائه دهید. در انتشارات دیجیتال، می‌توانید خلاقیت بیشتری به خرج دهید.

اکثر مردم از تاثیرات انتشار ویدیو که اخیرا در فضای دیجیتال انجام می‌شود، آگاه هستند، اما در فضای دیجیتال این تنها محتوایی نیست که می‌توانید ارائه دهید.

آیا مخاطبان شما از نظرسنجی تعاملی لذت می‌برند؟ آیا برای یادگیری بیشتر، می‌توانند بعضی کلمات یا عبارات را جستجو کنند؟

فروش دیجیتال را افزایش دهید

آیا در نشریه خود اقلامی را می‌فروشید یا تبلیغ می‌کنید؟ به تمام مراحل خرید کالا در نشریه چاپی فکر کنید.

افزودن کلیک از طریق پیوندها به هر محصول، به خواننده در یافتن آن‌چه می‌خواهد کمک کرده و فروش شما را افزایش می‌دهد.

رسانه‌هایی که تبادل یا انتشار محتوا در آنها، تنها به کمک ابزارهای مجهز به پردازشگر دیجیتال میسر باشد. شامل رسانه‌های برخط مبتنی بر شبکه (نظیر شبکه جهانی اینترنت)، سرویس‌های مخابراتی از قبیل MMS وSMS و سایر اشکال شبکه‌های تبادل داده مانند بلوتوث و همچنین رسانه‌های مبتنی بر حامل‌های فیزیکی دیجیتال از قبیل بسته‌های نرم‌افزاری رسانه‌ای، بازی‌های رایانه‌ای و مانند آنها‌ست.

۱- پروانه انتشار: در صورتی که فردی قصد ارائه محصولات رسانه‌ای به صورت لوح فشرده و یا نرم‌افزار تلفن همراه را داشته باشد لازم است توسط مرکز توسعه رسانه‌های دیجیتال وزارت ارشاد مورد تایید قرار گیرد. در این خصوص پس از بررسی‌های محتوایی پروانه انتشار به نام ناشر صادر می‌شود و این مجوز بابت تایید محتوای اثر مربوطه خواهد بود.

۲ – مجوز تکثیر: در صورتی که فردی بخواهد اثر مربوطه در بازار جهت فروش بصورت لوح فشرده عرضه شود لازم است نخست مجوز تکثیر دریافت شود. روال درخواست مجوز تکثیر بر روی پانل سرآمد مشابه روال مربوط به ثبت نرم‌افزار و درخواست پروانه انتشار است.

۳- هولوگرام: آثاری که پروانه انتشار و مجوز تکثیر دریافت کرده‌اند لازم است هولوگرام را بر روی محصول الصاق کنند. بر روی هر هولوگرام یک عدد منحصربفرد درج شده که خریدار محصولات با وارد کردن آن در سامانه مربوطه دارا بودن مجوز محصول را کنترل می‌کند. روال اخذ هولوگرام بدین صورت است که لازم است پس از دریافت مجوز تکثیر تعداد هولوگرام درخواستی خود را برای هر اثر به ناشر اعلام کند.

۴- گواهی ثبت: برای محصولاتی که دارای خلاقیت و یا ایده خاصی هستند و مالک به دنبال ثبت مالکیت‌های مادی و معنوی است، گواهی ثبت صادر می‌شود که همانند فرآیند گواهی ثبت مالکیت معنوی اختراعات و اکتشافات است. روال درخواست مجوز تکثیر بر روی پانل سرآمد مشابه روال مربوط به ثبت نرم‌افزار و درخواست پروانه انتشار است.

قرار دادن داده در معرض عرضه از طریق رسانه‌های دیجیتال، که به دو گونه نشر بر حامل دیجیتال و نشر برخط تقسیم می‌گردد. 
قرار دادن داده در معرض عرضه از طریق رسانه‌های دیجیتال، که به دو گونه نشر بر حامل دیجیتال و نشر برخط تقسیم می‌گردد. 
اخذ مجوز محصولات نشر دیجیتال از طریق رسانه برخط شامل سایت‌های اینترنتی، رادیوهای اینترنتی، کتاب الکترونیکی، اپلیکیشن‌ها، نرم‌افزارها و محصولات آموزشی و … می‌باشد جهت ارائه شبکه‌های مجازی، وب سایت‌ها صورت می‌پذیرد.  
شخص حقیقی یا حقوقی بر پایه موسسه و شرکت طبق قوانین مربوط با تایید وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، اجازه تولید، عرضه و نشر محصولات و عناوین بر حامل دیجیتال، نشر بر خط، نشر تصدی پیامده (سامانه پیامکی)، نشر کاربر محور و … دارد. ناشر به عنوان نماینده تام الاختیار مالک اثر مراحل اخذ و صدور مجوز اثر و پیگیری موضوع را در مرکز توسعه فناوری اطلاعات و رسانه های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انجام می‌دهد و هرگونه اقدام و امضای ایشان از آغاز تا پایان فرایند صدور مجوز بمنزله اقدام و امضای مالک تلقی خواهد شد. 
هر شخصی که نقش پدیدآورنده یا مالک اثر را ایفا کند تولید‌کننده اثر شناخته می‌شود. مالک اثر می‌تواند شخص پدیدآورنده، کارفرما، سفارش‌دهنده و یا استخدام‌کننده باشد.
در صورتی که مالک نرم افزار در نظر داشته باشد می‌تواند یک فرد (حقیقی/حقوقی) را به عنوان نماینده تام‌الختیار معرفی می‌نماید.
تهیه‌کننده واسط بین مالک (کارفرما) و پدیدآورندگان نرم‌افزار می‌باشد. وجود این نقش در تولید یک نرم‌افزار الزامی نیست و مالک (کارفرما) می‌تواند این وظیفه را نیز خود برعهده گیرد. تهیه‌کننده در حقوق مادی و معنوی نرم‌افزار حقی ندارد مگر اینکه در متن قرارداد تنظیم‎شده با مالک (کارفرما) یا پدیدآورندگان نرم‌افزار به شکل دیگری توافق شده باشد.
 

برای اینکه شخصیتی تهیه‌کننده باشد باید شرایط زیر مهیا باشد:

– اول اینکه سرمایه کار توسط او پرداخت شود (این سرمایه ممکن است وام یا کمک بلاعوض یا حتی متعلق به شخص دیگری باشد)
– دوم اینکه پدیدآورندگان مستقیماً توسط وی انتخاب و بکارگیری شده یا توسط نماینده او (مانند کارگردان) انتخاب شوند.

کلیه نرم‌افزارهای تولید و یا ترجمه در داخل باید برای توزیع و نشر در جامعه، پروانه‌انتشار دریافت نمایند و متقاضی برای تکثیر نرم‌افزار باید پروانه‌انتشار دریافت نماید. در غیر اینصورت اجازه تکثیر و انتشار نخواهد داشت و در صورت تخلف، مشمول پیگرد قانونی خواهد بود. پروانه‌های انتشار صادر شده در حال حاضر ۲ ساله می باشد و پس از انقضای زمان، بی‌اعتبار تلقی می‌شوند.

 

نکته۱ – برای آثار دارای پروانه انتشار، بعد از انقضای زمان پروانه‌انتشار، با درخواست مجدد مالک امکان صدور پروانه‌انتشار برای همان ناشر اولیه یا ناشر دیگر وجود دارد مگر آنکه در قرارداد اولیه، مالک کلیه حقوق نشر اثر را به صورت انحصار و با قید زمان نامحدود به ناشر اولیه واگذار کرده باشد که در این صورت پروانه‌انتشار مجدد تنها برای همان ناشر قابل صدور می‌باشد.

نکته۲ – متقاضیانی که برای گواهی‌ ثبت آثار اقدام می‌کنند، می‌توانند به طور همزمان، برای مجوز‌انتشار نیز درخواست دهند و نیازی به طی مراحل مجدد ندارند.

نکته۳ – برای دریافت مجوز‌ انتشار نیازی به ارائه تائیدیه فنی شورای عالی انفورماتیک نیست.

نکته۴ – آثار فیلم و موسیقی که در قالب‌های رایج این نوع آثار – قابل استفاده در دستگاه‌های پخش خانگی- ارائه می شوند، اثر در قالب دیجیتال محسوب نمی‌شوند و برای دریافت پروانه‌انتشار باید در بستر دیجیتالی اتوران قرار گرفته شده باشند.

نکته۵ – برای تکثیر آثار داخلی مالک یا ناشر اثر باید جهت دریافت مجوز اقدام نماید. در صورتی که ناشر برای درخواست پروانه‌انتشار اقدام می‌نماید باید اجازه مالک مادی اثر را برای تکثیر آن ارائه نماید.

نکته۶ – پروانه‌انتشار هیچگونه حق مالکیت مادی را برای دارنده‌ی آن ایجاد و یا اثبات نمی‌کند. 

– گواهی‌ثبت نرم‌افزار، سند مالکیت معنوی اثر برای پدیدآورنده آن و مالکیت مادی برای دارنده گواهی می‌باشد. کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که پدیدآورنده نرم‌افزار می‌باشند، به منظور ثبت حقوق معنوی و مادی نرم‌افزار خود می‌توانند درخواست دریافت گواهی‌ثبت نرم‌افزار نمایند. هر نرم‌افزار، فقط یکبار می‌تواند گواهی‌ثبت دریافت دارد.حقوق معنوی اثر قابل واگذاری نمی‌باشد.

– برای دریافت گواهی‌ثبت ارائه تائیدیه فنی شورای عالی انفورماتیک الزامی می‌باشد. آثاری که ترکیب اثر آن‌ها، مجموعه برنامه تولید داخل باشد در صورت دریافت این تاییدیه می‌تواند گواهی‌ثبت نیز بگیرد.

– لازم به ذکر است حقوق معنوی برای پدیدآورندگان کلیه آثار تولید داخل به صورت مشاع بوده و هرگونه نقل و انتقال حقوق مادی نرم‌افزار نیاز به اجازه تمام افراد ذکر شده در گواهی‌ثبت دارد. همچنین کلیه اشخاصی که به عنوان مالک در گواهی ذکر شده‌اند به صورت مشاع در حقوق مادی نرم‌افزار سهیم خواهند بود مگر آنکه درصد مالکیت معینی برای افراد مشخص کرده باشند.

– در نظر داشته باشید مدت زمان مجوز ۳۰ ساله می‌باشد و انجام پروسه هم در ثبت اثر در شورای عالی انفورماتیک و هم در رسانه‌های دیجیتال وزارت ارشاد اسلامی طولانی مدت و گاهی تا یکسال زمان نیاز دارد. 

– به دلیل ضرورت ساماندهی بازار و نظارت بر توزیع آثار نرم‌افزاری در کشور و همچنین عدم تصویب قانون برای ثبت و حمایت از حقوق پدیدآورندگان خارج از کشور، آثار و نرم افزارهای خارجی، از جهت محتوایی بررسی شده و فقط «مجوز تکثیر» برای آنها صادر می‌شود. آثار خارجی می‌توانند توسط چندین متقاضی، مجوز تکثیر دریافت نمایند و این مجوز حقی در مورد مالکیت آن نرم‌افزار ایجاد نمی‌کند. مدت زمان اعتبار مجوز یکساله می‌باشد و بعد از پایان اعتبار نیاز به تمدید مجدد دارد.

– نکته: آثار خارجی که توسط تولیدکنندگان داخلی ترجمه شده باشد و یا توسعه‌ای در محتوا یا کارکرد آنها انجام شده باشد، در صورت  ترجمه یا توسعه انجام گرفته شده، امکان دریافت پروانه انتشار تعلق می‌یابد و تنها مقدار کار ویرایش، توسعه و یا توسعه انجام یافته در داخل مشمول قانون حمایت از پدیدآورندگان رایانه‌ای می شود. لازم به‌ ذکر است توسعه‌ی انجام یافته، هیچ‌گونه حق مادی (اعم از حق انحصاری در زمینه نشر یا عرضه اثر) نسبت به اصل اثر خارجی برای انجام‌دهنده‌ی توسعه ایجاد نمی‌کند و سایر افراد کماکان می‌توانند نسبت به انتشار اصل اثر خارجی، (با رعایت ضوابط مربوطه) اقدام نمایند.

– شرکت‌هایی که نمایندگی انحصار اثر خارجی را از مالک حقیقی آن دریافت کرده‌ باشند از حق انحصاری برای توسعه، تکثیر و توزیع نرم‌افزار مربوطه برخوردارند. بدیهی‌است توزیع آثار خارجی فوق‌الذکر نیز مشمول قوانین (طی مراحل بررسی و اخذ مجوز انتشار مربوطه) می‌باشد.

در واقع شامَد یک کد الکترونیکی است که از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به هرگونه بستر و محتوای دیجیتالی اعطاء می‌شود. این کد نشان‌دهنده اعتبار وب‌سایت، نرم‌افزار، کانال و اشکال مختلف محصولات دیجیتالی است. بعد ثبت اثر جهت هرگونه بستر کد شامَد برای آن اثر صادر میگردد.
برای شناسایی آثار الکترونیکی و ثبت رسمی آن‌ها بهتر است که از شماره شابک استفاده شود. شماره شابک برای کتاب‌های الکترونیکی، نرم افزارهای آموزشی صادر می‌گردد. همچنین مجوز شابک الکترونیکی کتاب‌ها، تفاوتی با نسخه فیزیکی آن‌ها ندارد. در صورتی به آثار الکترونیکی شماره شابک تعلق می‌گیرد که این آثار دارای متن یا فرا متن مانند نرم افزارهای آموزشی بوده و برای استفاده عموم تولید شده باشند. همچنین این آثار نباید دنباله دار باشند. بعد از پروانه انتشار می توانید از ناشر خود درخواست مجوز اخذ شابک نمایید.
هولوگرام یک نشانه تصویری سه‌بعدی است که با تکنولوژی لیزر بصورت برچسب تولید می‌شود و دارای جلوه‌های بصری منحصر بفرد از نام یا آرم گرافیکی در لایه‌های سه‌بعدی مختلف می‌باشد. مهم‌ترین ویژگی هولوگرام که باعث شده است به مطمئن‌ترین برچسب روی کالاها تبدیل شود آن است که این برچسب بعد از تولید به هیچ‌وجه در هیچ‌جای دنیا قابل کپی‌برداری و تکثیر مجدد نمی‌باشد. لذا هولوگرام به عنوان برچسب اطمینان بر روی کالا می‌تواند بهترین ضامن برای اصالت محصول باشد، به طوری که مصرف‌کننده با دیدن هولوگرام بر روی کالا، با خیال آسوده اقدام به خرید می‌نماید.

 

هولوگرام برای ایجاد امنیت بیشتر، شماره سریالی بر روی برچسب به کار‌ گرفته شده است و همچنین متن خاصی را در هنگام کنده‌شدن از خود به جای می‌گذارند و بصورت طرحی از برچسب جداشده و بر روی سطح قرار می‌گیرد. پس از دریافت پروانه‌انتشار یا مجوز تکثیر، آثار جهت توزیع و نشر در جامعه بصورت فیزیکی باید دارای هولوگرام باشند. نمامی مراحل این امر و تایید به عهده ناشر اثر می‌باشد.

– متقاضی پس از تکثیر، سه نسخه از اثر تکثیر شده را به همراه نامه اعلام وصول از مرکز تکثیر را به ناشر تحویل می‌نماید. پس از تایید تطبیق حامل تکثیرشده با نسخه اولیه و با توجه به شمارگان (با تایید مسوول بخش) هولوگرام در اختیار متقاضی قرار می‌گیرد.

– متقاضی موظف است هولوگرام‌ها را بر روی تمام نسخه‌های تولید شده الصاق نماید. متقاضی باید از هرگونه توزیع و انتشار نسخه‌های تکثیر شده بدون هولوگرام، خودداری نماید.

قیمت حال‌حاضر هولوگرام برای نرم‌افزار‌های داخلی و ایرانی ۳۰ تومان و برای نرم‌افزارهای خارجی ۸۰ تومان می‌باشد.